Uri ng mga Pangungusap

Ayon Sa Gamit

1. Mga pangungusap na eksistensyal - nagpapahayag ng pagkamayroon ng isa o higit pang tao, atbp. Pinangungunahan ito ng may o mayroon.
Halimbawa:
Mayroon daw ganito roon.

2. Mga pangungusap na pahanga – nagpapahayag ng damdaming paghanga.
Halimbawa:
Kayganda ng babaing iyun!

3. Mga sambitlang – tumutukoy sa mga iisahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng matinding damdamin.
Halimbawa:
Aray!

4. Mga pangungusap na pamanahon – nagsasaad ng oras o uri ng panahon.
Halimbawa:
Maaga pa.

5. Mga pormularyong panlipunan – mga pagbati, pagbibigay-galang, atbp. na nakagawian na sa lipunang Pilipino.
Halimbawa:
Magandang umaga po.


Ayon SaTungkulin

Ang pangungusap ay may apat na uri ayon tungkulin, ito ay pasalaysay, patanong, pautos at padamdam.

1. Ang paturol na pangungusap ay tinatawag ding pasalaysay. Ito’y nagsasalaysay ng isang katotohanan o pangyayari. Ito ay binabantasan ng tuldok.
Halimbawa:
Si Jose Rizal ay kinikilalang bayani ng ating lahi.
Magkikita-kita ang aming pamilya sa pagdating ni Rene.

2. Ang pangungusap na patanong ay nagpapahayag ng pagtatanong o pag-uusisa. Ito’y gumagamit ng tandang pananong (?).
Halimbawa:
Tutuloy ba kayo kina Tess at Lito pagdating sa New York?
Sasama na ba ang mga bata sa pamamasyal?

         Anyo ng Patanong

        Patanong na masasagot ng OO o Hindi
        Halimbawa:
        Naglinis ka na ba ng bahay?

        Pangungusap na Patanggi ang Tanong
        Halimbawa:
        Hindi ka ba papasok?

        Gumagamit ng Panghalip na Pananong
        Ang mga panghalip ay kinabibilangan ng mga salitang: ano, alin, sino, saan at iba pa.
        Halimbawa:
        Ano ang iyong ginagawa kanina?

        Nasa Kabalikang Anyo ng Tanong
        Halimbawa:
        Tayo ba ay aalis na?

        Tanong na may Karugtong o Pabuntot
        Halimbawa:
        Dumaan ka na dito, hindi ba?

3. Ang pautos ay nagpapahayag ng obligasyong dapat tuparin, samantalang ang pakiusap ay nagpapahayag ng pag-utos sa magalang na pamamaraan. Nagtatapos ito sa tuldok.
Mga Halimbawa
Halimbawa:
Sagutin mo agad ang liham ni Joy.
Pakibigay mo naman ito sa iyong guro.

        Anyo ng Pautos

        Pautos na Pananggi – Pinangungunahan ng salitang "huwag".
        Halimbawa:
        Huwag kang lalabas ng bahay.

        Pautos na Panag-ayon – Ito ang paksa ng pangungusap ay nasa ikalawang panauhan
        at may  pandiwang nasa anyong pawatas.
        Halimbawa:
        Ipagluto mo si Anna ng adobo.

4. Padamdam - Ito ay nagsasabi ng matinding damdamin gaya ng tuwa, lungkot, pagkagulat, paghanga, panghihinayang at iba pa. Karaniwang nagtatapos ito sa tandang panamdam(!). Hala! Aba! Ha! Hoy! Gising! Naku!
Halimbawa:
Naku! Binasag mo pala, ang mamahaling plorera.
Kay ganda ng bansang Pilipinas!


Ayon Sa Kayarian

Ang pangungusap ay may apat na kayarian: payak, tambalan, hugnay at langkapan.

1. Ang payak na pangungusap ay nagpapahayag ng iisang kaisipan. Maaaring nagtataglay ng payak o tambalang simuno at panaguri.

        May apat itong kayarian:

        a. payak na simuno at payak na panaguri
        b. payak na simuno at tambalang panaguri
        c. tambalang simuno at payak na panaguri
        d. tambalang simuno at tambalang panaguri.

Mga halimbawa:
a. Ang pamahalaan ay masigasig sa mabilisang pagsugpo ng kriminalidad sa bansa.
b. Ang mga lalaki at babae ay naghahanda ng palatuntunan para sa darating na pista.
c. Ang aming pangkat ay naglinis ng mga kalye at nagpinta ng mga pader sa paaralan.
d. Ang mga guro at mag-aaral ay aawit at sasayaw para sa pagdiriwang ng Buwan ng Wika.

2. Ang tambalang pangungusap ay binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na makapag-iisa:
Halimbawa:
a. Nagtatag ng isang samahan sina Arnel at agad silang umisip ng magandang proyekto para
    sa mga kabataan ng kanilang pook.
b. Maraming balak silang gawin sa Linggo: magpapamigay sila ng pagkain sa mga batang
    lansangan, magpapadala sila nga mga damit sa mga batang ulila saka maghahandog
    sila ng palatuntunan para sa mga maysakit sa gabi.

3. Ang hugnayang pangungusap ay binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa at isa o dalawang sugnay na di-makapag-iisa.
Halimbawa:
a. Gaganda ang iyong buhay kung susunod ka sa mga pangaral ng inyong magulang.
b. Ang batang na putol ang mga kamay ay mahusay gumuhit.

4. Ang langkapang pangungusap ay binubuo ng dalawa o mahigit pang sugnay na makapag-iisa at dalawa o mahigit pang sugnay na di-makapag-iisa.
Halimbawa:
a. Ang buhay sa mundo ay pansamantala lamang kaya't dapat na tayo ay magpakabuti upang
    makamit ang kaligayahan sa kabilang buhay.
b. Nahuli na ang mga masasamang-loob kaya't payapa na kaming nakatutulog sa gabi, kasi
    sila lamang ang gumugulo sa amin.
c. Ang mga bayani natin ay namuhunan ng dugo upang makamtan ang kalayaan nang ang
    bayan ay matahimik at lumigaya.